W miniony weekend, 3 i 4 marca, w budynku Akademii Sztuki przy pl. Orła Białego, odbyła się kolejna edycja filmowego festiwalu o żeglarstwie, czyli YachtFilm_Szczecin. W tym roku organizatorzy pokazali osiem bardzo ciekawych filmów, zarówno dokumentalnych, jak i fabularnych, które cieszyły się tak dużym zainteresowaniem widzów, że wyświetlano je w dwóch salach. Poruszały one rozmaite zagadnienia z zakresu yachtingu – od samotnych i niebezpiecznych rejsów dookoła świata, przez zanieczyszczenie oceanów, po moralne rozterki związane z pomocą uchodźcom na morzu oraz muzykę niesioną na pokładzie jachtu do malutkich portów Francji.
Jak powiedział mi kiedyś czeski żeglarz, pisarz i filmowiec w jednej osobie, Rudolf Krautschneider, na morzu jest ten, kto naprawdę chce na nim być. Tę żeglarską prawdę w stu procentach potwierdzają historie przedstawione podczas dwudniowego pokazu filmów na tegorocznej edycji festiwalu YachtFilm_Szczecin. Organizatorzy zadbali o różnorodną tematykę produkcji dokumentalnych i fabularnych, dzięki temu festiwal stał się bardzo ciekawym wydarzeniem, a zgromadzona publiczność mogła spojrzeć na żeglarstwo w znacznie szerszej perspektywie, niż bicie rekordów i zmaganie się z silnym wiatrem. Pokonywanie mórz i oceanów pod żaglami to nie tylko hobby i sport, ale także sposób na życie dla ludzi, którzy nie mogą sobie znaleźć swego miejsca na lądzie. Z drugiej strony pływanie po akwenach całego świata jest nie tylko piękne, wiąże też się często z wielkim niebezpieczeństwem, i właśnie o tym traktowało osiem filmów festiwalu YachtFilm_Szczecin:
1) „Dziewicza podróż” - dokument o Laurze Dekker, 16-letniej holenderce, która na 11,5 m jachcie Guppy opłynęła świat, stając się tym samym najmłodszą żeglarką w historii. Laura od dziecka żeglowała z rodzicami i marzyła o wyprawie dookoła świata, ale jej samotny rejs okazał się być także ucieczką na morze przed nudnym lądowym życiem, szkołą i trudnymi relacjami rodzinnymi oraz… własną narodowością. W trakcie filmu możemy obserwować nie tylko jej przemianę z nastolatki w dorosłą, samodzielną kobietę, ale także zmianę jej podejścia do żeglarstwa i odkrywanie własnej tożsamości. Na początku rejsu Laura twierdziła, że chce stać się najmłodszą żeglarką, która samotnie opłynęła świat, jednakże pod jego koniec, zmieniła zdanie mówiąc, że chciała zobaczyć czy da radę. Zrozumiała, że w żeglarstwie nie chodzi o bicie rekordów, tylko o to, aby robić to, co się kocha. Ostatecznie, zmieniła kurs i zakończyła rejs na St. Martin, choć początkowo planowała wrócić do Holandii. Co ciekawe, Księga Rekordów Guinnessa zdecydowała, że nie uzna wyczynu Laury Dekker, by nie zachęcać potencjalnych naśladowców odważnej dziewczyny. Z Księgi usunięto też całą kategorię "najmłodszych żeglarzy". Obecne losy młodej żeglarki można śledzić na stronie http://www.lauradekker.nl/
2) „Za burtą” – fabularyzowana historia 4 nowozelandzkich żeglarzy, którzy w 1989 r. wypływają z Nowej Zelandii w rejs, chcąc dopłynąć na wyspy Tonga. Jednakże już na początku wyprawy napotykają na swej drodze duży sztorm, który wywraca ich trimaran, i zmusza do walki o życie przez 119 dni na dryfującej łodzi. Jest to do dziś niepobity rekord ilości przeżytych dni na morzu przez rozbitków.
3) „Niech płynie muzyka” - Marieke Huysmans Berthou stworzyła żeglarski i artystyczny projekt pod nazywą Pianoocean. Żeglarka po zawinięciu do portu gra na pianinie zamontowanym na jachcie w malutkich portach we Francji u wybrzeża Atlantyku. Jej jacht - Lady Flow - to dwumasztowiec, który został specjalnie przystosowany tak, by w jego wnętrzu można było transportować pianino. Celem żeglarki i pianistki w jednej osobie jest przybliżenie muzyki małym, lokalnym społecznościom w odległych portach, które ze względu na swe położenie geograficzne nie mają dostępu do kultury i muzyki.
4) „Wiatr” - rewelacyjny film Carroll Ballard z 1992 r. o regatach o Puchar Ameryki. W środowisku żeglarskim produkcja ta nadal uważana jest za jedną z najlepszych wśród filmów fabularnych o tym sporcie. Fabuła filmu w luźny sposób nawiązuje do faktycznych wydarzeń, które miały miejsce podczas regat o Puchar Ameryki w 1983 roku, gdy Stany Zjednoczone przegrały to cenne żeglarskie trofeum na rzecz Australii.
5) „Bon Voyage” - krótkometrażowy film fabularny, który porusza bardzo trudny temat uchodźców, którzy na małych, przeładowanych łodziach starają się przedostać do Europy. Szwajcarskie małżeństwo, żeglując po Morzu Śródziemnym, natrafia na tonącą łódź, pełną uchodźców. Zdając sobie sprawę z tego, że nie są w stanie pomieścić ich wszystkich na pokładzie, i obawiając się agresji z ich strony, ostatecznie decydują się odpłynąć, nie udzielając im pomocy. Z konsekwencjami tego czynu będą musieli żyć do końca swych dni.
6) „Jeździec oceanów” - Yvan Bourgnon, utytułowany francuski żeglarz-samotnik w 2013 r. wypłynął w rejs dookoła świata na otwartopokładowym, sportowym katamaranie. W trakcie swej 220-dniowej wyprawy przekonał się, że morze nie wybacza błędów i kilkakrotnie cudem uniknął śmierci na oceanie. W drodze powrotnej do Francji, na Oceanie Indyjskim i na Morzu Czerwonym żeglarz zauważył, jak negatywne zmiany zaszły w środowisku morskim z powodu działalności człowieka – w wodzie unosi się mnóstwo śmieci, plastiku, a na powierzchni morza pozostają ślady z węglowodoru po odgazowaniu statków handlowych. W wyniku tych obserwacji powołał stowarzyszenie The Sea Cleaners w celu podjęcia działalności na rzecz ochrony oceanów. Yvan obecnie jest w trakcie budowy jachtu Manta, którego zadaniem będzie zbieranie śmieci unoszących się na powierzchni oceanu. Budowę łodzi można śledzić na stronie https://www.theseacleaners.org/
7) „Morscy cyganie. Na krańcu świata” - wielokrotnie nagradzany film dokumentalny autorstwa Nico Edwardsa o wyprawie jachtem Infinity, która rozpoczęła się w lutym 2014 roku w Nowej Zelandii. 16-osobowa załoga ruszyła w liczącą 8 tysięcy mil podróż do Patagonii, po drodze zatrzymując się w Antarktyce. Film, zrealizowany z dużą dawką humoru, został nagrodzony przez publiczność gromkimi brawami.
8) „Przygoda z marynarką wojenną” - reportaż Moniki Richardson z 1999 r. o największych na Bałtyku ćwiczeniach sojuszu NATO przeprowadzonych w Polsce - BALTOPS ’99.
Organizatorzy przygotowali również drobne upominki dla publiczności w postaci książek i filmów DVD o tematyce żeglarskiej, które można było wygrać, odpowiadając na pytania zadawane przez prowadzących festiwal pomiędzy kolejnymi projekcjami.
Na tym zakończyła się ta edycja festiwalu. Na początku przyszłego roku odbędzie się kolejny maraton filmowy o zmaganiach niezwykłych ludzi i żeglarzy z żywiołem, jakim jest ocean.
Tekst i foto: Marta Kościucha
